Terapia uzależnień to skomplikowany proces, w którym kluczową rolę odgrywają czynniki psychologiczne - motywacja alkoholika do leczenia, chęć zmiany niszczącego trybu życia i zrozumienie swojego uzależnienia. Oprócz regularnych spotkań z terapeutą chory może również skorzystać z farmakoterapii.
Uwaga
Warunkiem stosowania leków w leczeniu alkoholizmu jest ich zażywanie pod kontrolą specjalisty. Samodzielne przyjmowanie i dawkowanie środków farmakologicznych może stanowić niebezpieczeństwo dla zdrowia i życia.
W artykule odpowiadamy na pytanie, jakimi środkami posługują się niektórzy lekarze, aby je podać alkoholikowi, żeby przestał pić. Piszemy również, jaką rolę odgrywają leki w terapii alkoholowej. Zapraszamy do lektury.
Uzależnienie to choroba duszy, ciała i umysłu, dlatego w Prywatnym Ośrodku Leczenia Uzależnień NASZ DOM nie stosujemy niżej wymienionych środków farmakologicznych. Żaden z leków nie może wyleczyć myślenia, zakłamania, napięcia emocjonalnego, które determinują mechanizmy uzależnienia. Natomiast psychoterapia w Naszym Domu uczy żyć w zgodzie z własnym uzależnieniem, uczy odczuwania trzeźwych emocji i radzenia sobie z nimi. Pomaga zrozumieć istotę choroby i ją zaakceptować. Żadna farmakoterapia nie jest w stanie zapewnić alkoholikowi abstynencji.
W naszym kraju oficjalnie zarejestrowano cztery substancje, które wspomagają leczenie alkoholizmu. Należą do nich:
Jak działają poszczególne leki? Czy ich działanie jest zawsze skuteczne? Przedstawiamy charakterystykę leków stosowanych w leczeniu alkoholizmu.
Środek ten wpływa na receptory opioidowe w mózgu. Kiedy osoba uzależniona pije alkohol, mózg uwalnia do krwioobiegu endorfiny odpowiadające za uczucie przyjemności. Nalmefen blokuje ten mechanizm, dzięki czemu alkoholik nie odczuwa wielkiej poprawy nastroju po spożyciu etanolu. Tym samym umożliwia zmniejszenie częstotliwość picia, bo nie ma efektu nagrody w postaci lepszego samopoczucia czy ulgi.
Przeciwskazaniami do stosowania nalmefenu są: uzależnienie od opioidów, zaburzenie czynności nerek i wątroby, ostry zespół odstawienia alkoholu oraz nadwrażliwość na lek.
Zaburzone działanie ośrodkowego układu nerwowego jest jedną z biologicznych przyczyn rozwoju alkoholizmu. Leki podawane osobie zmagającej się z uzależnieniem mają na celu m.in. przywrócenie równowagi w systemie nerwowym. Tak właśnie działa akamprozat, który pozytywnie oddziałuje na układy neuroprzekaźnikowe w mózgu. Substancja ta nie tylko uzupełnia psychoterapię, lecz także pomaga choremu utrzymać abstynencję.
Naltrekson działa podobnie jak nalmefen. Redukuje przyjemne odczucia po wypiciu alkoholu, dzięki czemu:
Naltrekson jest bezpieczną substancją - nie powoduje dotkliwych objawów niepożądanych. Warto jednak wiedzieć, że nie powinny stosować go osoby cierpiące na niewydolność lub ostre zapalenie wątroby, osoby uzależnione od opioidów i osoby z upośledzoną czynnością nerek.
Spośród wymienionych leków stosowanych w leczeniu alkoholizmu disulfiram wywołuje najwięcej kontrowersji. Należy on do tzw. środków awersyjnych, czyli takich, które mają wywołać w chorym wstręt do alkoholu.
Disulfiram ma postać wszywki umieszczanej pod skórą (esperal) lub tabletek. Lek ten zwiększa stężenie aldehydu octowego - tej samej substancji, która powstaje w wyniku spożycia etanolu. Gdy alkoholik złamie abstynencję, disulfiram wywołuje u niego szereg nieprzyjemnych objawów, takich jak:
Osoby, które zastanawiają się, jak obrzydzić alkohol, mogą uznać esperal za skuteczny. Niestety jego stosowanie wiąże się z ryzykiem ciężkich powikłań u osoby, która wróciła do picia pomimo takiej formy walki z nałogiem. Disulfiram nie leczy psychologicznych mechanizmów rządzących uzależnieniem.
Leczenie polegające na straszeniu alkoholika negatywnymi skutkami picia rzadko kiedy przynosi dobre efekty. Nie wystarczy obrzydzić komuś alkohol, by zniechęcić go do picia. Dlatego disulfiram wdrażany jest do terapii w ostateczności - na przykład wtedy, gdy zawiodły inne metody farmakologiczne, jednak w naszym Ośrodku nie zalecamy stosowania tego środka. Zapraszamy do zapoznania się z naszym artykułem: Dlaczego wszywka (esperal) nie leczy alkoholizmu?
Każdy lek stosowany w leczeniu alkoholizmu ma za zadanie wesprzeć chorego w walce z uzależnieniem. Wymienione wyżej środki farmakologiczne oddziałują na mózg i układ nerwowy - a to właśnie w tych rejonach tkwi biologiczne podłoże uzależnienia.
Pamiętajmy jednak, że alkoholizm, narkomania czy inne nałogi mają również inne przyczyny - emocjonalne, rodzinne czy społeczne. Dlatego farmakoterapia powinna zawsze pełnić funkcję uzupełniającą właściwe leczenie.
Po przyjęciu do ośrodka terapii uzależnień każdy pacjent jest diagnozowany. Przeprowadzane są także badania krwi i wywiad medyczny. W razie konieczności terapeuta może skierować chorego na konsultacje z psychiatrą. Dzieje się tak zwłaszcza wtedy, gdy alkoholik cierpi na inne zaburzenia, np. zespół Otella, schizofrenię, nerwicę czy depresję. Objawy tych chorób mogą nasilać głód alkoholowy, dlatego konieczne jest ich jak najszybsze wyciszenie.
Farmakoterapia stosowana jest w trakcie detoksu alkoholowego, a jej celem jest złagodzenie negatywnych skutków odstawienia oraz pomoc w odzyskaniu sił wyczerpanemu organizmowi.
Ponadto substancje lecznicze przydadzą się również, gdy:
Za przepisanie i dawkowanie leków stosowanych w leczeniu alkoholizmu odpowiada psychiatra w porozumieniu z terapeutą uzależnień. To lekarz specjalista decyduje o rodzaju i ilości środków farmakologicznych, które będzie przyjmował alkoholik. W żadnym wypadku osoba uzależniona nie powinna zażywać leków na własną rękę! Każdy organizm jest inny i może rozmaicie zareagować na nową substancję.
Przed zastosowaniem danego leku dokładnie analizowany stan zdrowia fizycznego i psychicznego osoby uzależnionej, zaawansowanie choroby alkoholowej, wzorzec picia czy inne przyjmowane leki. W razie wystąpienia objawów niepożądanych lub niskiej skuteczności farmakoterapii lekarz opracowuje inną strategię leczenia.
Choć leki stosowane w terapii alkoholowej w mniejszym lub większym stopniu usprawniają leczenie, to jednak nigdy nie zastąpią programu terapeutycznego. Nawet najnowocześniejszy lek nie wyjaśni alkoholikowi, że jest chory i potrzebuje fachowej pomocy. Farmakoterapia nie wyręczy chorego w rozpoznawaniu i przezwyciężaniu mechanizmów obronnych, takich jak np. iluzja i zaprzeczenie.
Skuteczne leczenie alkoholizmu opiera się przede wszystkim na terapii grupowej i indywidualnej, konsekwentnej współpracy chorego z terapeutą uzależnień i kontynuacji leczenia po terapii.
Dąbrowa 316
26-001 Dąbrowa pod Kielcami
woj. świętokrzyskie, Polska